Gminy Kramsk i Koło oraz ZE PAK S.A. wspólnie z Wodami Polskimi zrealizują projekt przerzutu wód z Warty do rzeki Warcicy, który pozwoli odtworzyć przepływ w tej rzece oraz przyspieszy napełnianie odkrywki Drzewce po jej zamknięciu. List intencyjny zakładający współfinansowanie tych prac podpisano w dniu 10 listopada 2020 r. w Zarządzie Zlewni Wód Polskich w Kole.
Rzeka Warcica stanowi prawostronny dopływ rzeki Warty w jej środkowym odcinku. Przepływa przez starostwa: kolskie i konińskie. Jej zlewnia, obejmująca obszar 114 km2, jest całkowicie przesuszona. Odpływ jednostkowy, który obrazuje hydrologię obszaru, wynosi tutaj q = 0 l/s*km2. Wpływ na taki stan mają przede wszystkim niekorzystne warunki meteorologiczne – wysokie parowanie potencjalne, które regularnie w ostatnich latach przekracza 700 mm/rok i niskie opady na poziomie 450-550 mm/rok. Dodatkowym czynnikiem, warunkującym sytuację hydrologiczną na tym terenie, jest działalność górnicza, w tym przypadku odwodnienia pobliskiej odkrywki Drzewce.
Koncepcja zrealizowania tego zadania pojawiła się na początku roku w trakcie rozmów prowadzonych z lokalnymi samorządami. W tym czasie Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie współuczestniczyło w innym projekcie z tego terenu, który dotyczył szybszego wypełnienia odkrywki Kazimierz Północ. Współpraca zarządu ZE PAK S.A. i lokalnych samorządów z Wodami Polskimi zaowocowała kolejnym pomysłem, który przyczyni się do poprawy stosunków wodnych we wschodniej Wielkopolsce. Po kilku miesiącach udało się opracować koncepcję projektową, a następnie zostało zawiązane porozumienie w tej sprawie. Do tego rodzaju działań odniósł się prezes Wód Polskich – Przemysław Daca, który podkreślił w trakcie tej uroczystości, że: - Dla nas zawsze najważniejszy był kontakt z lokalnymi społecznościami, gdyż ich przedstawiciele najlepiej wiedzą jakie zadania należy zrealizować w pierwszej kolejności. Nie mogą to być decyzje odgórne.
Sygnatariusze listu intencyjnego. Od lewej: Bogumił Nowak - dyrektor RZGW Poznań, Mariusz Rybczyński -
wójt gminy Koło, Andrzej Nowak - wójt gminy Kramsk, Paweł Markowski - wiceprezes zarządu ZE PAK S.A.
Całkowity koszt wykonania inwestycji szacowany jest na 1 mln 525 tys. zł, w tym wkład samorządów i ZE PAK S.A. wyniesie 450 tys. zł. W obecnej chwili przygotowywana jest dokumentacja geodezyjna, której celem jest ustalenie przebiegu trasy rurociągu sprowadzającego wodę z Warty do Dopływu spod Dzieraw, skąd woda grawitacyjnie będzie spływała do rzeki Warcicy. Na kolejny rok planowany jest wykup gruntów oraz przygotowanie dokumentacji projektowej. Na lata 2021-2022 przewidziane są roboty budowlano – montażowe. Jeśli nic nie przeszkodzi w ich realizacji na koniec roku 2022 woda powinna pojawić się w korycie rzeki Warcicy. Przerzut grawitacyjny uzależniony jest też od stanu wód w Warcie, ponieważ jego uruchomienie wymaga stanów zbliżonych co najmniej do średnich.
Obok budowy rurociągu i udrożnienia Dopływu spod Dzieraw Wody Polskie planują dodatkowo w kolejnych latach w obrębie rzeki Warcicy oraz jej dopływów odrestaurować kilkanaście obiektów hydrotechnicznych. W ten sposób spowolniony zostanie odpływ wody, co przyczyni się do szybszej odbudowy stosunków wodnych w regionie. - To wręcz wzorcowy przykład realizacji zadania w ramach prowadzonego przez nas Programu Kształtowania Zasobów Wodnych – mówił natomiast w Kole Krzysztof Woś, zastępca prezesa Wód Polskich ds. Ochrony przed Powodzią i Suszą. Zapowiedział także, że planowane jest rozszerzenie tego projektu, zwanego potocznie retencją korytową, do roku 2025. Pozwoli to podwoić zarówno zakres inwestycyjny działań jak również efekty tych zadań.
Jak wspomniano wyżej w najbliższym położeniu rzeki Warcicy znajduje się odkrywka Drzewce. Realizacja zadania we wspomnianym wyżej zakresie spowoduje, że lej depresji związany z wyrobiskiem jak również sama odkrywka szybciej zaczną się wypełniać. Według wstępnych kalkulacji, przy przerzucie na poziomie 1,0 m3/s odkrywka powinna się wypełnić po zamknięciu nie tak jak pierwotnie wyliczano po 15, ale już po 6 latach!
Idea rozwiązywania problemów Warcicy powstała już 5 lat temu o czym przypomniał wójt Kramska Andrzej Nowak. W trakcie konferencji naukowej, zorganizowanej na terenie tej gminy, omawiano wtedy założenia koncepcji opracowanej przez prof. Józefa Szpikowskiego z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. – Chcę jednak podkreślić, że Wody Polskie okazały się instytucją, która bardzo szybko zaczęła reagować na nasze prośby i oczekiwania. Dziękuję Państwu za czucie społecznej odpowiedzialności biznesu – przyznał w trakcie uroczystości podpisania listu intencyjnego wójt Gminy Kramsk Andrzej Nowak. Jednocześnie zaznaczył, że odpowiedzialność za taki stan rzeczy spoczywa nie tylko na kopalni. Dużą rolę odegrały tu również procesy deforestacji – w połączeniu z ekstensywną gospodarka rolną i obecnością przemysłu.
Szacunkowa wielkość retencji pozyskanej dzięki realizacji tego zadania wyniesie ponad 30 mln m3. Odbudowane zostaną także zasoby wód podziemnych w okolicy. Dodatkowo należy wskazać, że jest to działanie przeciwpowodziowe. W momencie, gdy w Warcie odnotowane zostaną bardzo wysokie stany wody, zawsze będzie istniała możliwość przerzutu części tych wód do zlewni Wiercicy, co pozwoli m.in. zredukować przepływ w środkowym i dolnym odcinku Warty. – Proszę już na nas nie patrzeć jako na instytucje, która tylko zdegradowała środowisko, ale też która pozwoliła zmienić to środowisko, niekoniecznie na gorsze – apelował w trackie spotkania Paweł Markowski, wiceprezes zarządu Zespołu Elektrowni Pątnów – Adamów – Konin S.A. Łączna pojemność odkrywek, którymi dysponuje ta spółka, wynosi 1 mld m3 wody. To ogromny potencjał, który można wykorzystać. - Dzisiejsza uroczystość to tylko pierwszy element, gdyż jako ZE PAK S.A. chcemy aktywnie uczestniczyć w dalszym przywracaniu tych stosunków wodnych – zapowiedział.
Ciekawostką, a zarazem sporym wyzwaniem dla wykonawców inwestycji, jest zarastanie koryta Warcicy Barszczem Sosnowskiego. To również efekt przesuszenia tego obszaru i braku wody w korycie tego cieku.
Podczas podpisania listu wskazano również na inne zadania realizowane przez Wody Polskie, służące zwiększeniu retencji na terenie wschodniej Wielkopolski. Przedstawiona została dokumentacja fotograficzna z postępów prac przy budowie 6 jazów na rzece Rgilewce. Wskazano także, że Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej Wód Polskich w Poznaniu jest w trakcie kończenia prac związanych z odrestaurowaniem urządzeń hydrotechnicznych na Strudze Spicimierskiej oraz przygotowuje dokumentację projektową na budowę jazów i progów piętrzących, pozwalających zwiększyć retencję na Biskupiej Strudze i związanymi z nią jeziorami: Ostrowite Jarockim i Koziegłowskim.
