Jaz Rybojady w gminie Trzciel zostanie rozebrany, a następnie w jego miejsce powstanie nowy obiekt, posiadający przepławki, które pozwolą utrzymać ciągłość morfologiczną rzeki. Głównym celem tej inwestycji jest odbudowa utraconych zasobów wodnych jezior położonych w zlewni Obry: Rybojadło, Wielkie, Konin, Proboszczowskie, Głębokie oraz pośrednio Młyńskiego.

To już drugie takie porozumienie zawarte przez Wody Polskie z lokalnymi samorządami z regionu zlewni rzeki Obry. Przed dwoma tygodniami podobną umowę – zakładającą odbudowę jazu Perzyny – podpisano z gminami z obszaru powiatu nowotomyskiego.

Sygnatariuszami listy intencyjnego są: Jarosław Kaczmarek - Burmistrz Gminy Trzciel, Stanisław Piechota - Wójt Gminy Miedzichowo, Józef Piotrowski – Wójt Gminy Pszczew, a ze strony Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie Krzysztof Woś, Zastępca Prezesa ds. Ochrony Przed Powodzią i Suszą.

Uroczystość odbyła się w Lubuskim Urzędzie Wojewódzkim w obecności Anny Moskwy - Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej oraz Władysława Dajczaka – Wojewody Lubuskiego.

Inwestycja będzie realizowana pod egidą Wód Polskich przy współudziale środków, pochodzących od samorządów lokalnych z obszaru województwa lubuskiego i wielkopolskiego. Szacowany koszt wykonania dokumentacji projektowej, rozbiórki jazu i jego odbudowy ma wynieść 6,55 mln zł, z czego wkład samorządów to 600 tys. zł. - Dziękuję za szybką finalizację porozumienia, za wolę i chęć współpracy przy tej inicjatywie. Wszyscy rozumiemy jak ważne jest to przedsięwzięcie zarówno w ujęciu walki z powodziami, jak i ochronie przed suszą – powiedziała otwierając te uroczystość wiceminister Moskwa.  

Obiekt zostanie odbudowany, ponieważ jest to bardzo stara budowla o konstrukcji kozłowo-iglicowej. Jaz w Rybojadach powstał w  1937 roku i dziś właściwie stanowi perełkę architektoniczną. Ciekawostką jest fakt, że miał również znaczenie militarne. Jego zadaniem było utworzenie zalewu w celu uniemożliwienia nieprzyjacielowi przedarcie się na drugi brzeg rzeki. Umożliwiał podniesienie poziomu wody na jeziorze Rybojadło o 2 m. Sprawnie funkcjonował do lat 70-tych. Od tego czasu jego stan techniczny tylko się pogarszał. - Temat suszy zajmował i zajmuje w mojej działalności dużo czasu. Dzisiejsza uroczystość jest odpowiedzią na wszystkie rozmowy i spotkania. Pozwala z nadzieją myśleć o sytuacji rolnictwa – mówił wojewoda lubuski Władysław Dajczak, podkreślając wagę współpracy samorządów i Wód Polskich w zakresie walki z suszą i wieloletnimi zaniedbaniami w obszarze gospodarowania wodą.  

 JAZ RYBOJADY

Wyznaczone rzędne piętrzenia będą mieściły się w zakresie naturalnych wahań poziomów wody w tych jeziorach i rzece Obrze. Szacunkowa wartość pozyskanej dzięki temu retencji przy normalnym poziomie piętrzenia to 4 mln m³ , przy maksymalnym 5,2 mln m³. Inwestycja będzie przede wszystkim przeciwdziałała skutkom suszy. Umożliwi retencjonowanie wody w kresach jej nadwyżek w czasie roztopów i lat wilgotnych i da możliwość alimentowania jej niedoborów w okresach niżówkowych. Dzięki temu poziom wody w tych jeziorach i rzece Obrze będzie bardzo stabilny co przełoży się również na podniesienie  poziomu wód gruntowych w dolinie Obry i powyższych jezior. - Pozostawiamy po sobie odcisk na ziemi ojczystej, kreujący nową jakość funkcjonowania społeczności lokalnej – zaznaczył poseł Jacek Kurzępa, aktywnie działający na rzecz odbudowy jazu.

Będzie to jeden z elementów systemu ochrony przeciwpowodziowej rzeki dolnej Obry i dolnej Warty. Stabilizacja poziomu wody w jeziorach będzie przeciwdziałała ich szybkiemu zarastaniu oraz zwiększy efektywność ewentualnych działań nastawionych na poprawę jakości wód w tych akwenach. Korzyści uzyskane z budowy jazu są następujące:

 - odbudowa zasobów wodnych jezior położonych na Obrze i w jej sąsiedztwie;

- stabilizacja poziomów wody w jeziorach i rzece;

- ograniczenie odpływu wód z jezior w okresach niżówkowych;

- wzrost retencji korytowej i jeziorowej na poziomie 5,2 mln m³;

- podniesienie poziomu wód gruntowych w dolinie Obry oraz w sąsiedztwie jezior;

- zwiększenie zabezpieczenia przeciwpowodziowego dolnej Warty.

Zgodnie z przyjętym harmonogramem na lata 2020-2021 przewidziane jest wykonanie dokumentacji projektowej i uzyskanie niezbędnych pozwoleń, a na rok 2022 rozbiórka starego obiektu i budowa nowego.

Na terenie województwa lubuskiego wytypowano również 6 zadań inwestycyjnych i utrzymaniowych w ramach Programu Kształtowania Zasobów Wodnych rozłożonego na najbliższe 3 lata, w trakcie których wyremontowanych bądź odbudowanych zostanie 27 urządzeń. W ramach tego programu w obrębie każdego Zarządu Zlewni wybrano co najmniej jedną tzw. zlewnię priorytetową, na której realizowane są działania poprawiające retencję w obrębie koryt mniejszych rzek oraz zwiększające możliwości magazynowania wód w jeziorach. Łącznie przeznaczono na ten cel 10,5 mln zł, z czego w tym roku wydane zostanie 2,26 mln zł. Oczekiwany wzrost retencji wód ma wynieść 5,22 mln m³, a bezpośredni zasięg oddziaływania ma objąć 2 024 ha gruntów.

Obejmują one:

- zwiększenie zdolności retencyjnych zlewni rzeki Młynna;

- przywrócenie funkcjonalności stopnia Ziębikowo na rzece Lubsza;

- remont jazu na rzece Czerna Mała;

- zwiększenie zdolności retencyjnej w zlewni rzeki Stara Ochla i Kanału Podmiejskiego

- zwiększenie zdolności retencyjnej Kanału Postomskiego;

- odbudowę jazu w Rybojadach.

Obok wskazanych działań realizowanych przez Wody Polskie samodzielnie w ostatnich miesiącach podejmujemy współpracę z lokalnymi samorządami w ramach tzw. Partnerstwa Wodnego. Celem ich jest m. in. kształtowanie zasobów wodnych na terenach rolniczych przy współudziale gmin i spółek wodnych, realizacja działań poprawiających bilans zasobów wodnych w jeziorach czy wspólna polityka w zakresie ochrony jakościowej wód. Efektem dotychczas podjętych rozmów jest, np. inicjatywa przeciwdziałania ubytkom wody w jeziorach z rejonu Ośna Lubuskiego czy współdziałanie w zakresie przywrócenia funkcjonalności wybranych jazów na rzece Racza Struga w gminie Krzeszyce.