Na mocy porozumienia pomiędzy PGW Wody Polskie Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej w Poznaniu, a Województwem Wielkopolskim – Zespołem Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego, w grudniu 2023 r. rozpoczęto realizację projektu, polegającego na zwiększeniu zasięgu stref buforowych wokół Jeziora Powidzkiego. Istotą działania są nasadzenia drzew i krzewów wzdłuż linii brzegowej akwenu. Już w pierwszym etapie posadzono i zabezpieczono blisko 800 sadzonek.
Ochrona wód powierzchniowych przed przeżyźnieniem jest niezbędna
Systemy korzeniowe roślin zdrewniałych, sięgające głębiej niż korzenie roślin zielnych, skuteczniej wychwytują substancje odżywcze (tzw. biogeny) niesione dopływem wód gruntowych lub spływem powierzchniowym. Drzewa i krzewy przez wiele lat zachowują żywotność swoich pędów nadziemnych i korzeni, nie ulegają zatem corocznemu obumarciu, rozkładowi i ponownemu uwolnieniu substancji odżywczych do gleby i wody. Ta istotna właściwość zadrzewień nadwodnych sprawia, że są one najbardziej efektywnymi składnikami barier biogeochemicznych, czyli obszarów zapobiegających rozprzestrzenianiu się substancji chemicznych – w tym przypadku przenikaniu do jeziora przyswajalnych, rozpuszczalnych w wodzie form azotu i fosforu.
Nadmiar biogenów w jeziorach powoduje obfity rozwój planktonu roślinnego (fitoplanktonu), który pogarsza dostęp światła do głębszych partii zbiornika wodnego w tym hydrofitów zanurzonych i co za tym idzie, zaburza równowagę całego ekosystemu wodnego. Proces obumierania oraz rozkładu fitoplanktonu powoduje dodatkowo deficyt tlenu rozpuszczonego w wodzie, a to jeszcze bardziej pogłębia zaburzenia biocenoz jeziornych. W przypadku Jeziora Powidzkiego szczególnie zagrożone są cenne zespoły ramienic (tzw. łąki ramienicowe). Są to zbiorowiska niezwykłych, glonów strukturalnych, porastających dno akwenów, charakteryzujących się dużą przezroczystością wody. Ramienice warunkują z kolei utrzymanie czystości wód, a ta z kolei jest podstawą atrakcyjności rekreacyjnej i popularności turystycznej Jeziora Powidzkiego.
Musimy chronić nasze jeziora, naturalnie
Jednym ze sposobów ochrony wód jest właśnie tworzenie stref buforowych. Działanie to realizuje Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego, sadząc w strefie przybrzeżnej jezior gatunki drzew związanych z obszarami wilgotnymi, m.in. olchy czarne (Alnus glutinosa) czy wiązy szypułkowe (Ulmus laevis). Naśladując naturalną strefowość roślinności nadwodnej, stosowane są również nasadzenia z krzewiastej wierzby szarej (łozy) (Salix cinerea), a ponieważ brak jej sadzonek w obiegu handlowym, praktykowana jest tradycyjna metoda sadzenia sztobrów, czyli wkopywanie fragmentów gałązek wierzbowych w charakterze tzw. wegetatywnych sadzonek zdrewniałych. Wierzba ze względu na swoją wyjątkową żywotność łatwo się ukorzenia i wypuszcza ulistnione pędy, zwłaszcza na terenach okresowo zalewanych wodą. Oczywiście nasadzenia wymagają zabezpieczeń przed bobrami, sarnami i ludźmi!!! Drzewka są chronione indywidualnie, poprzez palikowanie i siatkowanie, bądź okresowe wygrodzenia. W pierwszym etapie tworzenia stref buforowych posadzono i zabezpieczono 195 drzew z rozwiniętym systemem korzeniowym oraz ponad 600 sadzonek wierzby.
Nasadzenia drzew i krzewów wokół Jeziora Powidzkiego mają ogromne znaczenie dla jego ekosystemu. Tworzą one strefy ochronne, które działają jako filtry wody, zapobiegając erozji brzegów i asymilując substancje biogenne. Ponadto, drzewa i krzewy tworzą schronienie dla dzikiego ptactwa i innych zwierząt, zwiększając bioróżnorodność nad jeziorem.
Projekt dot. tworzenia stref buforowych wokół Jeziora Powidzkiego jest ważnym krokiem w kierunku ochrony środowiska naturalnego. Działania te przyczyniają się do poprawy jakości wody w jeziorze, ochrony fauny i flory oraz tworzenia atrakcyjnych przestrzeni rekreacyjnych dla społeczności lokalnej.
W tym miejscu serdeczne podziękowania składamy Zespołowi Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego za sprawne działanie i współpracę na rzecz ochrony wód Jeziora Powidzkiego.
